فرمت شيپ فايل (.shp) مشهورترين فرمت وكتوري براي نرم افزار هاي سيتسم اطلاعات مكاني (GIS) است.اين فرمت شامل سه نوع نقطه ي ، خطي و پليگوني براي اشاره به عوارض استفاده مي شود.
براي مثال عوارض نقطه ي : چاه آب ، چشمه ها ، مراكز استان ها و…
عوارض خطي : خيابان ، رود و…
عوارض پلي گوني : محدوده سياسي استان ها و يا كشورها ، دريا و…
فرمت شيپ فايل براي اولين بار در اوايل دهه ۹۰ در نسخه ۲ نرم افزار Arc View ارائه شد.فرمتشيپ فايل براي ذخيره سازي ديجيتال مكان هندسي (Geometric Location) و اطلاعات توصيفي (attribute information) بكار مي رود و امكان ويرايش و باز كردن اين فرمت در نرم افزار هاي چون Arc GIS ، QGIS، Global Mapper و …. وجود دارد.
اين فرمت توانايي ذخيره اطلاعات توپولوژي را ندارد.منظور از توپولوژي همان توپولوژي جغرافيايي است كه مربوط به روابط بين نقاط ، خطوط و چند ضلعي ها است كه نشان دهنده ويژگي هاي يك منطقه جغرافيايي است.مثلا در مطالعه استان هاي مجاوري اين دو عارضه پلي گوني نبايد با يكديگر هم پوشاني داشته باشند و يا اگر مركز استان با عارضه نقطه ي مشخص شده است در هر پلي گون بايد يك عارضه نقطه ي قرار بگيرد.
ساختار شيپ فايل مشتمل بر سطرها و ستون هايي بوده كه سطرهاي آن معرف وجود عوارض مكاني و ستون هاي آن نشان دهنده ويژگي هاي كمي و كيفي آن عارضه است.
اگر به پوشه كه شيپ فايل در آن ذخيره شده است نگاهي كرده باشيد علاوه بر فرمت shp فرمت هاي ديگري مانند prj , dbf , shx و… نيز وجود دارد و فرمت شيپ فايل بدون اين ها داراي اطلاعات ناقصي است و براي ذخيره اطلاعات به آن ها احتياج دارد و برحسب اطلاعاتي كه شما اضافه مي كنيد اين فايل ها ساخته مي شود مثلا prj براي ذخيره سيستم مختصات شيپ فايل است.
shp : اطلاعات مكاني عوارض
prj : براي ذخيره اطلاعات مربوط به سيستم مختصات
dbf : توصيفات مربوط به عوارض
shx : ايندكس شدن براي تشكيل عوارض در حقيقت ايجاد ارتباط بين shp و dbf
sbx , sbn : ايندكس فضايي عوارض
fbx , fbn : ايندكس فضايي عوارض بدون امكان ويرايش
و…
محدوديت هاي شيپ فايل
- فرمت شيپ فايل امكان ذخيره سازي اطلاعات توپولوژي را ندارد براي همين از فرمت هاي personal/file/enterprise Geodatabase يا Coverage براي ذخيره استفاده مي شود
- هيچ كدام از فرمت هاي شيپ فايل Spline را پشتيباني نمي كند
- محدوديت در حجم اطلاعات تا ۲ گيگابايت
- عدم تركيب انواع شيپ فايل ، براي مثال امكان ذخيره همزمان نقاط ، خطوط و چند ضلعي ها در يك فرمت shp وجود ندارد
چطور شيپ فايل بسازيم؟
براي ساخت شيپ فايل تنها كافي است وارد محيط Arc Catalog شويم و با كليك راست در فولدر مورد نظر
New –> Shapefile را انتخاب كنيد.
بعد از آن نوبت به نوع شيپ فايل مي رسد كه با توجه به عارضه آن را انتخاب مي كنيد.
از قسمت Edit سيستم مختصات را بسته به منطقه مطالعاتي تعيين مي كنيد.
Coordinates will contain M values : اگر عارضه خطي است اين گزينه را فعال كنيد
Coordinates will contain Z value : براي عوارض سه بعدي اين گزينه را فعال كنيد.
براي ويرايش شيپ فايل در محيط Arc Map :
كافيست ابزار Editor را فعال ، سپسStart Editing را انتخاب و شروع به ويرايش فايل به كمك ابزارهاي رقومي سازي كنيد.